KONFERANS

“Dinlerin Ortak Dili: Müzik”

Hazırlayan: Prof. Dr. M. Safa YEPREM

Yer: İstanbul Aydın Üniversitesi – Toplumsal Araştırmalar ve Uygulama Merkezi

Tarih: 27.05.2013

KONFERANS KİTAPÇIĞINI EDİNMEK İÇİN TIKLAYINIZ (Kitap + Görsel İşitsel Örnekleri İçeren DVD)

Konferans Metnini içeren Tarmer Söyleşileri’ni indirmek için TIKLAYINIZ (PDF)

Amaç: Kültürel açıdan son derece tabii olan “farklılıkların” bir “ayrıştırıcı” – “bölücü” unsur olarak topluma hesapsızca sunulduğu, tarihi açıdan çok kritik bir dönemde yaşıyoruz.  Böylesine karışık bir ortamda,  kültürel farklılıkların bir “kusur” değil, aksine, birer “zenginlik” ögesi olduğunun vurgulanması ve insanlarımıza yeniden hatırlatılması, toplumsal barışımızın tesisi açısından son derece önemlidir.  Hazırlanan bu konferans ile geçmişte olduğu gibi günümüzde de toplumsal hayatımızın bir parçası olan  “benzerliklerin” – “ortak noktaların”  varlığının yeniden hatırlanmasını sağlayarak toplumsal barışın tesisine, huzur ve güven ortamının yeniden oluşmasına katkıda bulunulması amaçlanmaktadır.  

Kapsam: İstanbul’daki kültürel mozaiğin “Mabetlerdeki Din Müziği” bağlamında benzer noktaları ön plana çıkarılarak ele alınacaktır. Sunum esnasında Müslüman, Süryani, Ermeni, Presbiteryen, Yahudi ve Rum cemaatlerin dini müziklerinden örnekler verilecektir.

Süre: 1 saat 40 dk

İçerik:  İstanbul, tarihte Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar birçok kez Müslümanlarca fethedilmeye çalışılan, en az jeopolitik konumu kadar kültürel pozisyonu ile de çok önemli bir şehirdir. Fetih ile zaten çöküş ve dağılma süreci yaşayan Hıristiyan dünyası bunu takip eden yüzyıllarda “Rönesans” ve “Reform” süreçlerini yaşamıştır. Bu süre zarfında Engizisyon mahkemesinin zulmünden kaçan Yahudiler, Osmanlı Devleti’nin birçok bölgesine ve özellikle İstanbul’a yerleşmişlerdir. Ayrıca fetihten önce de İstanbul’da yaşayan Rum ve Ermeni cemâatleri, fetihten sonra Müslüman ve Yahudi komşularıyla tanışmak durumunda kalmışlardır. İstanbul’un fethi, günümüz İstanbul’unun sosyo-kültürel bağlamda teşekkülü açısından, yaşanan kültürel karışım ve etkileşim sürecinin bir başlangıcı olarak nitelendirilebilir. Geçmişte olduğu gibi bugünde iç içe – kardeşçe yaşayan bu cemâatler arasında fetihten günümüze kadar devam edegelen süre zarfında nasıl bir etkileşim olmuştur? Dînî müziklerinde ortak yönler var mıdır? Bu cemâatler İstanbul’un daha çok hangi bölgelerinde yaşamaktadırlar?… gibi sorulara cevap bulmak amacıyla; yayınlanan eserler incelendiğinde, bu tip bir mukayesenin yapılmamış olması, bu konu üzerinde çalışılması gereğini ortaya koymuştur. Bu durumun sonucu olarak, ilk aşamada mukayese edilmesine ihtiyaç duyulan başlıklar şöyle sıralanabilir;

 İstanbul’da yaşayan ilahi dinlere mensup topluluklarının mabed müziklerinde;

1-Ortak makamlar var mıdır?

2-Ortak usuller mevcut mudur?

3-Çalgılar kullanılmakta mıdır?

4-Büyük ölçüde vokale dayalı olan bu müziklerde icrâ açısından benzer veya farklı yönler var mıdır?

5-Ortak formlar var mıdır?

6-Müziklerindeki güftelerin kökenleri nedir?

7-Müziği notaya alma geleneği var mıdır? Alınıyorsa nasıl bir notasyon kullanılıyor?

Ortaya konan benzerlik tabloları üzerinden, kültürel benzerlikler hakkında değerlendirmeler yapılmıştır…

Rıdvan Şentürk tarafından hazırlanan “Müzik ve Kimlik” isimli kitap projesi için yapılan röportajdan bir kesit